Biogram przygotowała klasa I B w roku szkolnym 2014/2015.
Opieka prof. Elżbieta Potępa-Karkoszka.
Zdjęcia pochodzą z archiwum rodzinnego. Dziękujemy Panu Adamowi Banachowi, Synowi Andrzeja Banacha, za udostępnienie zdjęć i spotkanie z młodzieżą w szkole.
Urodzony 9 czerwca 1910 r. w Krakowie, zmarł 6 lutego 1990 r. w Amsterdamie.
Polski pisarz, humanista, krytyk artystyczny, filozof, podróżnik, popularyzator sztuki, kolekcjoner dzieł sztuki. Wydał zbiór opowiadań i kilka powieści, ale głównie pisał o sztuce i eseje z podróży – łącznie 42 książki (niektóre wraz z małżonką, Ellą Banachową). Jako pierwszy po II wojnie światowej pisał o polskiej grafice w XIX w., a także o ilustracji, modzie, kiczu, polskiej erotyce oraz o sztuce fantastycznej. Razem z żoną Ellą odkrył malarza samouka z Krynicy – Nikifora – i przyczynił się do popularyzacji jego twórczości zwłaszcza za granicą. Publikował w krakowskim Wydawnictwie Literackim. Był konsultantem przy realizacji filmu Andrzeja Wajdy „Popiołów” oraz przy ekranizacji dokonanej przez Jerzego Wojciecha Hasa „Lalka”. W 1991 r. reżyser Jan Łomnicki nakręcił o film dokumentalny o Andrzeju Banachu.
ŻYCIORYS
Był synem Adama, doktora praw, radcy prawnego w Dyrekcji Policji w Krakowie, i Heleny z domu Niewolkiewicz. Miał czworo rodzeństwa. Z domu rodzinnego wyniósł zainteresowania artystyczne. Ojciec Andrzeja Banacha był człowiekiem o rozległych zainteresowaniach, utrzymywał kontakty z wieloma artystami (m.in. z Jackiem Malczewskim, Stanisławem Wyspiańskim, Józefem Mehofferem, Leonem Wyczółkowskim, Stanisławem Tondosem i Julianem Fałatem). Był również korepetytorem dzieci Jana Matejki.
W 1928 r. Andrzej Banach zdał maturę w gimnazjum im. Jana III Sobieskiego w Krakowie i w tym samym roku umiera jego ojciec.
1928–1932 – rozpoczyna studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim.
1932 r. założył wraz z Michałem Boruchowiczem (Borowiczem) i Józefem Cyrankiewiczem Akademicki Związek Pacyfistów .
1932 r. otrzymuje tytuł magistra i rozpoczyna roczną praktykę adwokacką w biurze dr Michała Habudy w Krakowie.
1933 / 34 r. – wyjazd do Genewy na półroczną praktykę do Międzynarodowego Biura Pracy i Ligi Narodów (znał biegle niemiecki i francuski, i miał dobrą znajomość łaciny i greki).
1934-1937 r. – aplikant adwokacki, a potem adwokat w biurze dr Tomasza Aschenbrenera w Krakowie.
17.XI. 1937 r. wpisany na listę adwokatów.
1937 r. – poznał Ellę Goldberg.
1937 r. – podróż do Francji i do Niemiec.
1938 r. – wspólna podróż Andrzeja i Elli do Włoch (Wenecja).
Wrzesień 1939 r. – zawarł związek małżeński z Ellą Goldberg i zamieszkał z nią przy ul. Mikołajskiej 9, gdzie założył własną kancelarię adwokacką działającą do 1942 r. (wyrzucony z lokalu przez Niemców). W okresie okupacji niemieckiej, chroniąc żonę, kilkakrotnie zmieniał miejsca zamieszkania (Warszawa, Wieliczka, Krosno, Witów k/ Zakopanego).
Od stycznia 1945 – sierpnia 1958 r. – pracował w Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie, początkowo jako Naczelnik Wydziału Ogólnego, następnie jako Naczelnik Wydziału Lokalowego , a od 1950 r. Wydziału Karno-Administracyjnego. Został zwolniony z pracy w Urzędzie Wojewódzkim z powodu udzielania pomocy w otrzymywaniu mieszkań przez powracających do kraju Żydów i przez ziemian wyrzuconych z ich majątków, a także odmowy podjęcia decyzji o pozbawieniu duchownych i zakonów zajmowanych przez nich budynków. W 1956 r. zbyt jawnie opowiedział się za oczekiwanymi zmianami i już w 1957 r. próbowano go zwolnić.
1947 r. – obronił pracę doktorską „Ochrona czci i godności osobistej w kodeksie karnym polskim” i uzyskał stanowisko starszego asystenta profesora Władysława Woltera na Wydziale Prawa UJ.
1949 r. – został członkiem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.
1949–1950 r. – kolejno złożył do druku swoje dwie różne prace habilitacyjne: „U podstaw istnienia prawa” oraz „O jedności istoty przestępstwa”; druk zarówno jednej, jak i drugiej został zablokowany przez cenzurę.
Od 1947 r. pisał nowele i opowiadania, a potem artykuły, eseje z zakresu sztuki, które publikowano m.in. w następujących czasopismach: „Dziennik Polski”, „Przekrój”, „Dziennik Literacki”, „Projekt”, „Ty i Ja”, Kino”, „Przeglądzie Kulturalnym”.
1947 r. – Banachowie poznali w Krynicy Nikifora i zachwycili się jego sztuką. Od tej pory udzielali mu wszechstronnej pomocy. Andrzej Banach napisał o nim wiele artykułów (w „Dzienniku Literackim”, „Przekroju”, „Polskiej Sztuce Ludowej”) oraz cztery książki, wspólnie z żoną organizował wystawy jego twórczości w kraju (w 1949 r. w Warszawie, Krakowie, Sopocie) i za granicą (w 1959 r. w Paryżu, Amsterdamie, Brukseli i Liège a w 1960 r. w Hajfie). Miał też udział w powstaniu filmu dokumentalnego Jana Łomnickiego o Nikiforze.
1952 r. – Andrzej Banach zrezygnował z pracy na UJ, by poświęcić się wyłącznie pracy pisarskiej.
1957 r. otrzymał stypendium Ministerstwa Kultur i Sztuki w celach naukowych do Francji.
1962 r. – zorganizował polską wystawę „Sen” w Stedelijkmuseum (stare ryciny i rysunki współczesnych artystów), prezentowaną później w Brukseli i w Baden-Baden. Przygotował też wiele innych wystaw indywidualnych i zbiorowych oraz tematycznych. Doceniał i popularyzował w swych publikacjach sztukę wielu artystów, często wówczas jeszcze mało znanych, takich jak: Tadeusz Cieślewski syn, Antoni Uniechowski, Władysław Hasior, Franciszek Starowieyski, Zdzisław Beksiński, Jerzy Skarżyński, Kazimierz Mikulski, Tadeusz Brzozowski, Stefan Żechowski.
1965 r. – konsultant w trakcie kręcenia filmu Andrzeja Wajdy „Popioły”.
1968 r. – konsultant w trakcie kręcenia filmu Jerzego Wojciecha Hasa „Lalka”(przy opracowaniu kostiumów, wnętrz i rekwizytów).
1965 r. – opracował telewizyjną adaptację „Kandyda” Voltaire’a.
( W 1964 r. na jego wniosek został skreślony z listy adwokatów Wojewódzkiej Izby Adwokackiej Krakowie)
1971 r. – zaproszony wraz z żoną przez Japońskie Towarzystwo Współpracy Kulturalnej z Zagranicą na miesiąc do Japonii w celu napisania książki o tym kraju.
1973 r. – śmierć żony Andrzeja Banacha, Elli.
1975 r. – nie przyjął przyznanej mu nagrody Ministerstwa Kultury i Sztuki.
1975 r. – zaproszony jako honorowy gość miasta Amsterdam przez ambasadora Holandii na obchody 700 rocznicy powstania Amsterdamu.
1976 r. – poznał Gabrielę z domu Socha, historyka sztuki i konserwatora malarstwa, z którą następnie, w 1983 r., zawarł związek małżeński.
1989 r. – narodziny Adama Banacha, syna Andrzeja i Gabrieli.
6 lutego 1990 r. – Andrzej Banach zmarł nagle w Amsterdamie, przygotowując kolejną wystawę Nikifora. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Spis książek Andrzeja Banacha
1. Ochrona czci i godności osobistej w kodeksie karnym polskim, Kraków1950, Księgarnia Powszechna
2. O ilustracji, Kraków, 1950 ,M. Kot
3. Dziewięciu grafików, Kraków 1950, TKM
4. O modzie XIX wieku” Warszawa, 1957, PIW
5. Nikifor Mistrz z Krynicy, Kraków 1957, WL
6. Ociepka malarz dnia siódmego, Kraków 1958, WL
7. Polska ksiązka ilustrowana 1800-1900, Kraków 1959, WL
8. O snach i nowej sztuce, Kraków 1959, WL
9. Pamiątka z Krynicy, Kraków 1959, WL
10. Historia pięknej kobiety, Kraków 1960, WL
11. Podróże po szufladzie, Kraków 1960, WL
12. Warszawa Cieślewskiego syna, Warszawa 1962, WAiF
13. O wdzięczności przedmiotów, Kraków 1962, WL
14. Słownik mody (razem z żoną Ellą), Warszawa 1962, Wiedza Powszechna
15. Wybór maski, Kraków, 1962, WL
16. Hasior, Kraków 1964, WL
17. Portret wzorowego mężczyzny, Kraków 1965, WL
18. Pismo i obraz, Kraków 1966, WL
19. Les enfers Polonais, Paris 1966, J.J. Pouvert
20. Otto Schneid, Toronto1966
21. Historia o Nikiforze (razem z żoną Ellą), Kraków 1966, WL
22. O polskiej sztuce fantastycznej, Kraków 1968, WL
23. O kiczu, Kraków 1970, WL
24. Zbierajmy pieniądze, Kraków 1970, WL
25. Lekcja z nut, Kraków 1970, WL
26. Podróż na Sycylię (razem z żoną Ellą), Kraków 1971, WL
27. Nauka pisania, Kraków 1971, WL
28. Cztery tygodnie w Japonii, Warszawa 1974, WAiF
29. Erotyzm po polsku, Warszawa 1974, WAiF
30. Dziennik podróży po Hiszpanii (razem z żoną Ellą), Kraków 1974, WL
31. Odkrycie Amsterdamu, Kraków 1976, WL
32. Ostatnia podróż, Kraków 1976, WL
33. O potrzebie egzotyzmu, Kraków 1980, WL
34. Jak kochać i nie zabić, Kraków 1981, WL
35. Nikifor, Warszawa 1983, Arkady
36. Wybór maski (II wydanie), Kraków 1984, WL
37. Śmierć może mieć skrzydła, Kraków 1986, WL
38. Ociepka, Warszawa 1988, Arkady
39. Granice sztuki, Kraków 1988, WL
40. O szczęściu, Kraków 1988, WL
41. Kobiety na monetach, Wrocław 1988, Ossolineum
42. Sen miłosny, Kraków 1991, WL
43. Historia pięknej kobiety (II wydanie), Warszawa 1991, CIR
44. Historia o Nikiforze (II wydanie), Kraków 2004, WL
45. Nikifor (II wydanie), Warszawa 2004, Arkady